9. Yargı Paketi Kanun Teklifi

Kamuoyunda “9. Yargı Paketi” olarak bilinen ve beklenen, “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”  03/07/2024 tarihinde 2/2258 Esas numarası ile Türkiye Büyük Millet Meclisine 134 milletvekilinin imzası ile sunulmuş ve görüşülme takvimine alınmıştır.

Bahsedilen Kanun taslağı, İcra İflas Kanunu’nda, Avukatlık Kanununda, Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanunda, İdari Yargılama Usulü Kanununda yer alan bazı maddelerle ilgili olarak parasal sınır ve ifadesel düzeltmeler içeren madde değişiklikleri öngörmekle beraber, Medeni Kanun’un  bazı maddelerinde, yine Karayolları Trafik Kanunu gibi özel kanunlarda da değişiklikler yapılmasını öngören maddeler de içermektedir.

Bu yazıda, başlıklar halinde madde değişikliklerinde öngörülenler, kamuoyunda beklenen ancak teklifte yer almayan konular ele alınacaktır.

Kanun Teklifinde Yer Alan Değişiklikler

• 2004 Sayılı İcra İflas Kanunu: Elektronik satışlarda açık artırım usulünde “uzama süresi” ve “muhammen bedel” değişiklikleri planlanmaktadır.
• 1136 Sayılı Avukatlık Kanunu: Birden fazla baronun bulunduğu illerde adli yardım ödeneği oranı %40’tan %30’a düşürülecektir.
• 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu: Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı ve İdari Yargı Ön Sınavı’nda soru alanlarında genişletilmeye gidilecek, asgari soru sarısı artırılacaktır.
• 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu: Tek hakimle çözümlenecek davaların ve duruşma açılacak davaların belirlenmesinde öngörülen parasal sınırın, dava açma tarihinde geçerli olan parasal sınır olarak belirlenmesi öngörülmektedir. Yine, istinaf ve temyiz yoluna gidilecek olan davalarda da nihai karar tarihindeki parasal sınırın esas alınması düşünülmektedir.
• 2802 Sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu: Anayasa değişiklikleri ışığında, Adalet müfettişlerinin görev ve yetkileri kapsam olarak yeniden düzenlenmektedir. Yargıtay ve Danıştay üyeleri ile hakim ve savcıların ek tazminatlarının 15.000 ek göstergede eşitlenmesi söz konusudur.
• 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu: Trafikten men edilerek yediemin otoparkına alınmış olup sahipleri tarafından alınmayan veyahut sahibi bulunamayan araçların satış usulünü kolaylaştırmak amaçlı usul düzenlemeleri yapılmıştır.
• 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu: 211 Sayılı Kanunun Anayasa Mahkemesi kararıyla iptal edilmesi sebebiyle oluşan hukuki boşluğu doldurma amaçlı olarak, İstimlak Kanununun yürürlüğe girdiği tarihe kadar kamulaştırmaksızın fiilen kamu hizmetine tahsis edilen taşınmazların kamulaştırılmış sayılmasına dair düzenlemeler eklenmiştir.
• 4721 Sayılı Medeni Kanun: Anayasa Mahkemesinin madde iptali neticesinde, Kadının evlendirme memuruna veya evlilik sonrası nüfus müdürlüğüne yazılı başvurusu ile, eşinin soyadından önce olacak şekilde kendi soyadını kullanabilmesi yönünde değişikliğe gidilmektedir. Soy bağının reddi davası açabilecek taraflar belirtilmekte, gaiplik halinde soy bağı, birlikte evlat edinmede nüfus kaydı gibi konularda da ayrıntılı hükümler eklenecektir.
• 5235 Sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun: Hukuk daireleri arası iş bölümü ve gönderme usulleri yeniden düzenlenmekte, sürelere bağlanmaktadır.
• 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu: Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçları düzenleyen 73. maddede “hakaret” suçu bakımından şikayet süresinin her ne olursa olsun fiilin işlendiği tarihten itibaren iki yılı geçemeyeceği belirlenmiştir. Ayrıca hakaret suçunun sesli yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi hali, “uzlaştırma” kapsamından çıkarılarak “önödeme” kapsamına alınmaktadır.
• 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu: Kanun kapsamında uygulanan uzlaştırmada, uzlaştırmacının hukuk fakültesi mezunu olma şartı getirilmekte, mevcut hukuk fakültesi mezunu olmayan uzlaştırmacının bu hakları korunmaktadır. Uzlaşma halinde, uzlaştırma anında tespit olunamayan veya uzlaştıktan sonra ortaya çıkan zararlar hariç olmak üzere, üzerinde uzlaşılan suç bakımından maddi ve manevi zarara ilişkin tazminat davası açılamayacağı belirlenmektedir.
• 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu: Kanunda öngörülen tedbirlerin uygulanması için görevlendirilen sosyal çalışma görevlilerinin ödemeleri yeniden düzenlenmiştir.
• 5737 Sayılı Vakıflar Kanunu: Vakıflar Genel Müdürlüğünün idare ve temsil ettiği “mazbut vakıflar” yargı harçlarından ve teminat gösterme zorunluluğundan muaf kılınmaktadır.
• 6087 Sayılı Hakimler ve Savcılar Kurulu Kanunu: İdari kadro cetveli yeniden düzenlenmiştir.
• 6100 Sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu: Parasal miktarlarda dikkate alınmayan tutar 10 TL’den 1000 TL’ye çıkarılmaktadır. Kaldırma ve bozma kararları üzerine ilk derece mahkemelerince verilen kararlara karşı, ilk karar tarihinde geçerli olan parasal sınırlar geçerli olmak üzere istinaf ve temyiz kanun yoluna başvurulabileceği düzenlenmiştir.
• 6216 Sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun: Üye, raportör ve iç denetçi kadroları düzenlenmiştir.
• 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu: Taşınmazın aynına ilişkin “icra edilebilirlik” şerhi verilmiş olan anlaşma belgesiyle tarafların doğrudan tapu müdürlüğüne giderek tescil talebinde bulunabilmesini sağlayan ek düzenleme öngörülmektedir. Ayrıca mazeretsiz olarak toplantıya katılmama ve bu surette anlaşma sağlanamaması halinde ödenecek yargılama giderinin yarısını ödeyeceği, karşı tarafa da tarifeye düşen ücretin yarısını ödemekle sorumlu olduğu ibaresi getirilmektedir.
• 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu: Yukarıda belirtilen düzenleme işbu kanuna da adapte edilmiştir.
• Ayrıca bazı Değişiklik Kanunlarında ve yönetmeliklerde de değişiklikler öngörülmektedir.

Yargı Paketinde Yer Almayan Düzenlemeler

Kamuoyunda beklenti yaratılan Af Kanunu düzenlemesi bu Kanun teklifinde yer almamaktadır. Aynı şekilde 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunda yapılması beklenen değişiklikler uygulanmamıştır. Bir önceki paket olan 8. Yargı Paketi‘nde yaratılan kamuoyu beklentisini yeni Kanun Teklifinin karşılayıp karşılamadığı, vatandaşların takdirindedir.

Yazımız tarihinde henüz taslak halinde bulunan kanun metni, www.tbmm.gov.tr nin “Yasama” bölümünde “Kanun Teklifleri” başlığından ayrıntılı olarak incelenebilmektedir.

AVUKAT DESTEĞİ