İnternette Unutulma Hakkı Nedir?

İnternette unutulma hakkı, bireyin dijital hafızada yer alan kişisel verilerinin kendi talebi üzerine bir daha geri getirilemeyecek şekilde ortadan kaldırılması şeklinde tanımlanmaktadır.

Bu hak; genel olarak bireyin üçüncü kişilerin elinde bulunan kişisel verilerini kontrol etme ve bunları silme veya sildirme hakkı olarak ifade edilir. Basın ve haberleşme özgürlüğü gibi üstün bir kamu yararı olmadığı sürece, dijital hafızada yer alan geçmişte yaşanılan olayların bir süre sonra kişilerin kendilerine ait bilgilerinin unutulmasını, başkaları tarafından internet ortamında öğrenilmesini istemediği bilgilerin silinmesini isteme hakkı olarak ifade edilmektedir.

Unutulma Hakkının Yasal Gerekçesi

Unutulma hakkının yasal gerekçesi, kişisel verilerin belirli bir süre geçtikten sonra silinmesi gerektiği, kişilerin eski tarihli olumsuz bilgilerinin ve hakkında yapılan haberlerin yine kişilere karşı kullanılmasının önlenmesi, bununla beraber bireyin kendini geliştirme hakkı nedeniyle geçmişlerinden endişe etmeksizin kendilerini ifade edebilmelerinin sağlanmasıdır.

Unutulma Hakkının İlişkili Olduğu Haklar

Unutulma hakkının ilişkili olduğu başlıca haklar; kişisel verilerin korunması, haberleşme ve ifade özgürlüğü, iletişim özgürlüğü, basın hürriyetidir ve bu haklar durum ve şartlara göre çatışabilir. Unutulma hakkı ile haberleşme ve ifade özgürlüğü, iletişim özgürlüğü, basın hürriyeti arasında adil bir dengenin kurulması da yarışan haklarla sağlanabilmektedir.

Biraz açarsak; unutulma hakkına konu olan bir olay henüz yeni ve toplumu ilgilendiriyorsa, bu durumda basın ve haberleşme özgürlüğü uygulama açısından daha ağır basmaktadır. Ancak söz konusu olayın üzerinden belli bir zaman geçmişse ve unutulma hakkına konu haberler toplumdan ziyade unutulma hakkını kullanmak kişiyi ilgilendiriyorsa bu durumda unutulma hakkına öncelik verilmesi doğru olacaktır.

Unutulma Hakkının Önemi

Kişilerin maddi ve manevi bütünlüklerinin korunmasını istemeleri anayasayla korunan bir insan ve vatandaşlık hakkıdır. Bu nedenle kişiler, hakkında internet ortamında veya sosyal medya platformlarında yer alan olumsuz bir bilginin kişilerin şeref ve onuruna zarar vermelerinin hatta yaşamlarını tamamen yok etme ihtimalinin bulunması nedeniyle unutulma hakkı önemi her geçen daha iyi kavranmaktadır. Şüphesiz, her bireyin hayatında yeni ve beyaz bir sayfa açma hakkı bulunduğu gibi, bu hakkın kişiye teslim edilmesi unutulma hakkıyla mümkündür.

Bunların yanında yaşanan bir olayın sosyal medya veya internet haberleriyle olduğundan daha farklı anlatılmasıyla toplumda oluşan algı da çoğu zaman kişilerin adil yargılanma haklarına da zarar vermektedir. İnternet haberleri veya sosyal medya paylaşımlarıyla yanlış ve abartılı bir biçimde yansıtılan olaylar nedeniyle toplumda oluşan algı, toplumdaki adalet beklentisini de etkilemekte ve bunun sonucunda da avukatların, hâkimlerin ve savcıların görevlerini yerine getirirken toplumsal baskıya maruz kalmaları da özellikle son dönemlerde artan bir durumdur.

Unutulma Hakkına Yönelik Yasal Düzenlemeler

Unutulma hakkı, 2016/679/EU sayılı “Gerçek Kişilere Dair Kişisel Verilerin İşlenmesine ve 95/46/EC sayılı Kişisel Verilerin İşlenmesi ve Serbest Dolaşımı Bakımından Bireylerin Korunmasına İlişkin Direktifin Kaldırılmasına Dair Regülâsyon” ile açıkça düzenlenmiştir.

Ülkemizde ise yakın zamana kadar unutulma hakkına ilişkin özel bir yasal düzenleme mevcut değildi ancak yine de mevzuatımızda unutulma hakkının temeli sayılabilecek ve bu hakkın kullanılmasına hizmet edebilecek bir takım yasal düzenlemeler bulunmaktaydı. Bunlar; Hukuk devleti ilkesi (m.2), bireyin maddi ve manevi varlığını serbestçe geliştirme hakkı (m.17), özel hayatın gizliliği hakkı (m.20), konut dokunulmazlığı (m.21), haberleşmenin gizliliği (m.22), dini ve vicdani kanaatleri açıklamaya zorlanamama (m.24), düşünce ve kanaatleri açıklamaya zorlanamama (m.25) gibi anayasal düzenlemeler Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında yer almaktadır.

Yine, unutulma hakkı kişisel verilerin korunması hakkı ile yakından bağlantılı olması ve Anayasa m. 20/3’de yer alan “Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir’’ hükmü de unutulma hakkının temeli sayılabilecek yasal düzenlemelerimiz arasındadır.

Güncel durumda ise ‘’İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun’’ ve bunun ardından yakın zamanda yürürlüğe giren ‘’İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’’ kapsamında sosyal medya platformlarına da unutulma hakkı kapsamında ciddi yükümlülükler tanıyan yasal düzenlemeler gündeme gelmiştir.

Sosyal Medya Yasası

AVUKAT DESTEĞİ