Şirketlerde Birleşme ve Devralmalar Nedir?

İki veya daha fazla şirketin birleşmesi, bu şirketlerden birinin mal varlığının sona ermesi ve bu şirketlerin birleşmesi sonucunu doğurursa bu duruma şirket birleşmesi denir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 137. maddesi ve devamında birleşme ve devralmalara ilişkin düzenlemeler yer almaktadır.

Birleşme ve devralmaların bu işleme katılan şirketler için birçok faydası vardır. Bu menfaatlere bir örnek tasfiye sürecine girmeden tüzel kişiliklerini kaybetmeleridir. Tüzel kişiliğin sona ermesinden sonra, yeni bir tüzel kişilik çerçevesinde veya mevcut bir tüzel kişilik içinde birleşebilirler.

Aslında şirketler hukuku oldukça detaylıdır ve orta-uzun vadede sağlıklı sonuçlar alabilmek için tecrübeli hukukçulardan hukuki danışmanlık almak gerekmektedir. Aksi takdirde basit gibi görünen sorunlar büyük sorunlara yol açabilir.

Birleşme için Aranacak Şartlar

Şirket birleşmelerinin geçerli sayılabilmesi için kanunda bazı kısıtlamalar yer almaktadır. Türk Ticaret Kanunu’nun 137. maddesindeki bu sınırlamalara göre; sermaye şirketleri ancak sermaye şirketleri ve kooperatiflerle birleşebilir. Bu duruma bir istisna olarak, devralan şirket konumunda oldukları hallerde, kollektif ve komandit şirketlerle de birleştirilebilirler.

Şahıs şirketleri ile şahıs şirketleri birleşebilir. Ayrıca, şahıs şirketlerinin bir sermaye şirketi ve kooperatiflerle devredilmek kaydıyla birleşmesi kanuna göre mümkündür.

Kooperatiflerin kooperatifler ve sermaye şirketleri ile birleşmesi mümkündür. Ayrıca devralan tarafta iseler, şahıs şirketleri ile birleşirlerse bu birleşme kanunen geçerli olacaktır.

Türk Ticaret Kanunu’na göre tasfiye halindeki şirketler birleşmeye katılabilir. TTK’nın 138. maddesindeki düzenlemeye göre tasfiye halinde olan ancak malvarlığını henüz dağıtmaya başlamamış şirketler ile devralan tarafta bulunan şirketlerin birleşmeye katılması mümkün hale gelmiştir.

Birleşmelerde Özel Durumlar

Sermaye Şirketleri Sadece sermaye şirketleri ve kooperatiflerle birleşebilirler. Devralan sermaye şirketi ise kollektif ve komandit şirketlerle de birleşebilir.
Şahıs Şirketleri Sadece şahıs şirketleri ile birleşebilirler. Devralan şahıs şirketi ise, sermaye şirketi ve kooperatiflerle de birleşebilir.
Kooperatifler, Kooperatifler ve sermaye şirketleri ile birleşebilir. Devralan kooperatif ise şahıs şirketi ile de birleşebilir.
Birleşme Sözleşmesi, Rapor, Karar
Birleşme olduğunda düzenlenecek birleşme sözleşmesine ilişkin düzenlemeler TTK m. 145 ve devamında yer almaktadır. Kanundaki düzenlemelere göre birleşme sözleşmelerinin yazılı olarak yapılması zorunludur. Birleşme, bu yazılı sözleşmenin birleşmenin gerçekleştiği şirketlerin yönetim organları tarafından imzalanması ve genel kurullarınca onaylanmasından sonra gerçekleşir.

Birleşme sözleşmesinde bulunması gereken bazı unsurlara ilişkin düzenleme TTK’nın 146. maddesinde yer almaktadır. Birleşmenin gerçekleştiği şirketlerin ticaret unvanları, hukuki statüleri ve şirketlerdeki sınırsız sorumlu ortakların unvanları, ilgili yönetmelik uyarınca sözleşmede bulunması zorunlu unsurlara örnek olarak verilebilir.

Birleşme Raporu

Birleşmenin gerçekleşeceği şirketlerde, yönetimden sorumlu organlar birleşme durumuna ilişkin bir rapor düzenler. Rapor birleştirilecek şirketler tarafından müşterek olarak düzenlenebileceği gibi ayrı ayrı da hazırlanabilir.

Birleşme yeni kuruluş yöntemi ile gerçekleştirilecek ise, şirketlerin yönetim kurulları tarafından düzenlenen birleşme raporlarına yeni kurulacak şirketin sözleşmesinin eklenmesi gerekir.

Birleşme Kararı

Şirket yönetim organı birleşme sözleşmesini genel kurula sunar. Birleşmenin gerçekleşebilmesi için genel kurulun bu işlemi onaylaması gerekir. Karar nisabına ilişkin detaylar Türk Ticaret Kanunu’nun 151. maddesinde yer almaktadır.

Genel kurulda gerekli nisaplar sağlandıktan sonra alınan birleşme kararının ardından şirket yönetim organları, birleşmenin tescili için ticaret siciline başvurur. Bu tescilin gerçekleşmesi ile devredilen şirket resmen infisah etmiş sayılır.

Birleşme Halinde Ortaklık Payları ve Hakları

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, birleşme halinde devredilen şirketteki ortakların ortaklık haklarının korunması amacıyla bazı düzenlemeler getirmiştir. Bu düzenlemelere göre, devredilen şirketin ortakları, devralan şirketin payları ve hakları üzerinde, şirketteki mevcut ortaklık payları ve bu paylara bağlı haklar oranında talep hakkına sahiptir.

Devredilen şirketin ortaklarına tanınan bu alacak hakkı hesaplanırken çeşitli hususlar göz önünde bulundurulur. Dikkate alınması gereken hususlara örnek olarak, birleşmeye katılan şirketlerin malvarlıklarının değerleri ile şirket ortaklarının oy haklarının dağıtılması gösterilebilir.

Birleşme aşamasında devredilen şirketin ortaklarına denkleştirme ödenmesi mümkün olabilir. Ancak bu şart, devredilen şirketin ortaklarına tahsis edilen ortaklık paylarının gerçek değerinin onda birini geçmemek şartıyla aranır.

Devredilen şirkette oydan yoksun paylara sahip olunması da mümkündür. Bu durumda yapılması gereken, oy hakkı veya oy hakkı bulunmayan aynı değerdeki payları bu oydan yoksun payları elinde bulunduran pay sahiplerine vermektir.

Devredilen şirkette paylara bağlı imtiyaz ve haklara sahip olunabilir. Bu durumda, devralan şirket, bu ayrıcalıklara eşdeğer sayılabilecek haklar veya uygun bir yanıt sağlamalıdır.

Birleşmenin gerçekleştiği şirketler, birleşme için düzenledikleri sözleşmede, şirket ortaklarına, devralan şirketin paylarını ve ortaklık haklarını iktisap etme veya ayrılma akçesi olarak verme arasında seçim yapma imkanı sunabilirler.

ÖNEMLİ! Aslında birleşme durumunda hem ortaklık payları hem de ortakların hakları açısından her somut olayda ayrı bir değerlendirme yapılmalıdır. Çünkü her şirketin kendi ticareti ve en başından beri kurulmuş bir sistemi vardır. Bir şirketin başka bir şirkete alımı yapılırken tüm detaylar kontrol edilmeli ve ileride olası ticari faaliyetler doğrultusunda yasal dayanak oluşturulmalıdır.

Şirket Birleşme ve Devralmalarına İlişkin Gerekli İşlemler

Şirketlerin devralma yoluyla birleşmeyi tercih ettiği durumlarda devralan şirket sermayesini artırmak zorundadır. Bunun amacı, devredilen şirketin ortaklarının haklarının korunmasını sağlamaktır.

Birleşme sözleşmesinin imza tarihi ile bilanço tarihi arasındaki sürenin 6 aydan fazla olması halinde, birleşmeye katılan şirketler ara bilanço düzenlemek zorundadır. Bu durumda, ancak birleşmeye katılacak şirketlerin malvarlığında önemli değişikliklerin olduğu durumlarda ara bilanço düzenlenmesi tercihe bağlı değil, zarurettir.

Düzenlenecek ara bilançoda sadece son bilançoda kabul edilen değerler ticari defterler dikkate alınarak değiştirilir. Ayrıca, fiziksel bir envanter almaya gerek yoktur.

Birleşme ve Devralmaların Hukuki Sonuçları

Bir şirketin başka bir şirketi devralmasının geçerli olabilmesi için tescil ve ilan edilmesi gerekir. Tescil işlemi tamamlandıktan sonra birleşme hukuken geçerlilik kazanır. Tescil işleminden sonra devredilen şirketin malvarlığı herhangi bir işleme gerek kalmaksızın devralan şirkete geçer. Aktif ve pasif tüm varlıklar, devredilen varlıklara dahildir.

Devralan şirketteki tüm ortaklar, tescil ile devralan şirkete ortak olurlar. Bu durumda devredilen şirket infisah eder (son bulur).

AVUKAT DESTEĞİ