Kripto Para – Kara Para İlişkisi

Kripto Para Birimlerinin Yarattığı İllegal Avantajlar

Kripto para birimleri, kendine özgü varlık değerlerine sahip, merkeziyetsiz ve uluslarüstü yapıda yoğun talep görmesi ile serbest bir piyasası oluşmuş olan, ve uçtan uca şifreleme yöntemi ile aktarılıp değerlendirilen yapısı ile, yapısını oluşturan Blockchain veri sistemlerinin kurulması ve işlerlik kazanması ile beraber, en büyük madencilerden en küçük yatırımcılara kadar toplumların en küçük bölümlerine bile nüfuz etmeyi başarmış bir para tipi olarak görülmektedir.

Dünya çapında işlerliği ve kullanılırlığı konusunda çok net ve yeknesak düzenlemeler henüz yaratılmadığı için de, hem ticari hayatta kullanımı halen zorluklar içermekte, hem de kullanma konusunda deneyimleşmiş kişiler ve firmalar sayesinde, uzmanlaşmanın getirdiği gücün de etkisi ile, pek çok ticari ve kişisel suç hamlelerinde kullanılmaktadır.

Kripto para borsaları ve platformları, anonim yapısının bir gereği olarak, kullanıcılarından da tam kimlik doğrulaması istemediği ve istediği durumlarda da kimlik verilerini depolamadığı için, kullanan kişi ve firmaların kendilerini gizlemelerine de olanak tanımaktadır. Bu yapı kripto para ile sahibi arasındaki kimlik kaynaklı bağlantı da yaratmadığından, suç işleme psikolojisinin en önemli ayaklarından biri olan kimliği gizleme – gizlenme amaçlarına kolaylıkla hizmet vermektedir.

Mali Suçlarda Failin Tespiti ve Blockchain Kaynaklı Yapılarda Fail Kavramı

Temel olarak kripto para borsa ve sistemlerinde değer sahibi olmak, değer transferi yapmak ve madencilik gibi yöntemler ile değer oluşturmak temelde hiçbir çağdaş legal düzende suç oluşturmamaktadır. (Mısır’da kripto para birimleri “haram” olarak sınıflandırıldığı gibi, bit madencilikte bayrağı taşıyan Çin de, kripto para borsalarını yasaklamış, kendi ulusal para birimini dijital hale getirmiştir. Katar da suç önleme saikiyle borsa yasaklamalarına başvuran ülkelerden biridir.)

Dolayısıyla herhangi bir kripto para varlığını ve borsayı, doğrudan suç işlenen yerler olarak görmek ve mali suçlarla ilgilenen devlet kurumları nezdinde suç mahalli olarak etiketlemek imkansızdır. Ancak şu da bir gerçektir ki, kripto varlıkların bağımsız karakterlerinin getirdiği avantajlardan faydalanmak suretiyle, her geçen gün daha fazla suç örgütünün kripto piyasalarda suç gelirlerini toparladığı ve takip edilemez şekilde transferler gerçekleştirerek paranın izini kaybettirdiği de bilinen bir gerçektir.

Bu konuda her ülkenin finans piyasaları düzenleme kurum ve teşkilatları, mali suçların görülme stillerini tüm finans yapılarında eşgüdüm halinde izleyerek, suç gelirlerinin kripto piyasalara aktarılma şekli ve kripto piyasalarda da kripto varlıkların fiyat oynaklığından doğan aldatmaca ve dolandırıcılıkların oluştuğu kaynak kişi ve hesapların sıkı takibini yapmaktadır. Sürekli olarak gelişen yapılar söz konusu olduğundan, Türkiye Mali Suçları Araştırma Kurumu (MASAK) da, hem İnterpol hem de diğer piyasa kontrolörleri ile harmonize olarak, kripto varlıkların dolandırıcılığa alet edildiği durumları tespit etmekte ve örnekler halinde borsa kullanıcıları ve kamuoyu ile paylaşmaktadır.

BlockChain Yapılarında Para Aktarımları ve İllegal Transferler

Blockchain sistemleri kullanan kripto para piyasalarında kara para aklama hareketleri en genel ayrımıyla şöyle sıralanabilir:

• Soğuk cüzdanlar üzerinden yüklü miktarda paralar, aracılarla dijital ortamda istenilen yere nakledilebilir.
• Finansal sistemlere dahil edilmesi zor olan yüklü miktarlardaki paralar bağış, yardım, rüşvet ve sanal bahis gibi yollarla dolaşıma sokulabilir.
• Antianalysis (malware analiz engelleme) gibi karanlık ağ üzerinden ulaşılan sitelerle kripto paraların temiz olup olmadığı kontrol edilebilir ve şüpheli aktivitelerden kaçınılabilir.

Kripto varlıklar üzerinden dolandırıcılığın unsurları ise şunlardır:

• Suç geliri elde etmek için kripto paraları kullanmak veya kullanılmasına aracılık etmek.
• Suç gelirinin kaynağını, yerini, sahipliğini veya hareketini gizlemek veya gizlenmesine yardımcı olmak için kripto paraları transfer etmek, değiştirmek veya dönüştürmek.
• Suç gelirinin yasal bir gelir gibi gösterilmesini sağlamak için kripto paraları elde etmek, saklamak veya kullanmak.

Kripto para borsalarında kara para aklamayı tespit etmek için piyasa kontrolörleri aşağıdaki eylemleri uygulayabilir:

• Müşterinizi Tanıyın (KYC) kontrollerinin uygulanması. KYC, kullanıcının kişisel bilgilerini göndererek kimliğini doğrulamasını gerektirir. Bu süreç, kullanıcı tarafından yapılan tüm finansal işlemlerin hesap verebilirliğini sağlar.
• Şüpheli davranışların izlenmesi ve raporlanması. AML yazılımı, büyük para transferleri, bir hesaba düzenli para akışı ve izleme listesi kullanıcılarının çapraz kontrolü gibi tipik suç teşkil eden davranışları tespit eder. Borsalar bu tür davranışları kolluk kuvvetlerine veya düzenleyici makamlara bildirmelidir.
• Yasalara uymak. Kripto para borsaları, faaliyet gösterdikleri ülkelerin AML düzenlemelerine ve FATF gibi uluslararası kuruluşların standartlarına uymak zorundadır. Bu, kripto para birimlerinin yasal olarak kullanılmasını ve kara para aklama riskinin sınırlandırılmasını sağlar.

Kara Para Aklama Faaliyetlerinin Ayırt Edilmesi

Türkiye’de MASAK tarafından yapılan kripto piyasa araştırmalarında, sanal finansal araçlarda güdülen kara para aklama izlenimli faaliyetleri ve şüpheli kapsamdaki işlemler şöyle sıralanmıştır:

• Benzer işlemlerin aynı IP üzerinden kısa sürede gerçekleştirilmesi
• Aynı IP adresinden birden fazla hesaba erişilmesi,
• Aynı IP adresinden birden fazla hesap açılması,
• Birden fazla kişi tarafından bir döviz bürosundaki bir cüzdana aktarım yapılması,
• Yabancı para cinsinden pek çok portföye belli bir hesaptan aktarım yapılması,
• Farklı döviz hesaplarından tek cüzdana döviz transferi,
• Yeni hesap sahibinin ilk yatırımının çok yüksek olması ve finansal profiliyle tutarsız olması,
• Büyük miktarda yatırım yapmış bir kişinin aynı hesapta büyük miktarda satış yapması
• Aynı gün içinde tüm parayı çekme, oradan başka bir cüzdana para aktarma,
• Bilinen kripto varlıklarını merkezi bir borsaya aktarma ve ardından anında daha az bilinen kripto varlıklarına dönüştürme.

Kara Para Aklama Faaliyetlerinin Cezalandırılma Usulü

Türk Ceza Kanunu’nda “Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama” fiili olarak Md. 282’de yer alan kara para aklama suçunun faili; “Alt sınırı altı ay veya daha fazla hapis cezasını gerektiren bir suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini, yurt dışına çıkaran veya bunların gayrimeşru kaynağını gizlemek veya meşru bir yolla elde edildiği konusunda kanaat uyandırmak maksadıyla, çeşitli işlemlere tâbi tutan kişi” olarak tanımlanmaktadır.

Buna göre; bir suç ile elde edilen kıymetler (ev, araba, arsa, para, döviz, sanal para..) ekonomik sistemlere dahil edilerek suç delilleri gizlenmekte veya değiştirilmektedir. Öncül suçtan elde edilen kıymetler fiziki olarak Yurtdışına çıkarma, elektronik para transferleri, bir başka suç örgütü yapılandırmak suretiyle ponzi dolandırıcılık faaliyetleri ile parayı yurtdışı ve/veya takip edilemez hesaplara aktarım yapma suretiyle ülke dışına çıkarılmakta, yahut meşru bir yoldan elde edilmiş gibi gizli işlemlere tabi tutarak ülke ekonomisine dolaşıma sokmaktadır.

Bu tip faaliyetlerde üç yıldan yedi yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezası uygulanmaktadır. Görüldüğü şekilde, anılan suçun cezası hem hapis cezası olarak artı para cezası olarak bir arada uygulanmaktadır.