Markanın İnternet Ortamında Korunması

Markanın Internet ortamında korunması ve internet yoluyla gerçekleştirilen marka hakkı ihlallerine girmeden önce marka hakkı ve kapsamını kısacak açıklamak faydalı olacaktır.

Marka Hakkı ve Kapsamı

Marka, bir ticari malın tanıtımı, benzer mallardan ayrılması amacıyla, bahse konu malı simgeleyen, resim, imge, harf ve benzeri işaretlerden oluşan ibaredir. Marka, ayırt edici bir işaret olarak işletmenin bütününü temsil etmeye yarar. Markanın 3 temel işlevi bulunmaktadır. Bunlar kaynak gösterme, garanti ve reklam işlevleridir.

Marka Korumasından Yararlanabilecek Kişiler

Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca sağlanan korumadan; Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yerleşim yeri olan veya sınai ya da ticari faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişiler, Paris Sözleşmesi veya 15/4/1994 tarihli Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması hükümleri dâhilinde başvuru hakkına sahip kişiler, karşılıklılık ilkesi uyarınca, Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilere sınai mülkiyet hakkı koruması sağlayan devletlerin uyruğundaki kişiler yararlanabilmektedir.

Marka Olabilecek İşaretler

6769 Sayılı Sınaî Mülkiyet Kanunumuzca, marka olabilecek işaretler; bir teşebbüsün mallarının veya hizmetlerinin diğer teşebbüslerin mallarından veya hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan korumanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde gösterilebilir olması şartıyla kişi adları dâhil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajlarının biçimi olmak üzere her tür işaretten oluşabilir.

Marka Hakkının Internet Ortamında İhlal Edilmesi

İnternet ortamında sıklıkla görünen marka hakkı ihlalleri, markanın alan adı olarak kullanılması ve markanın adwords reklamlarda ve başlıklarda (meta tag) kullanılmasıdır.

Markanın Alan Adı (Domain) Olarak Kullanılması

İnternete özgü en tipik markasal kullanımlardan biri, markanın alan adı (domain) yoluyla kullanılması olup bu tip kullanımlarda istisnai durumlar haricinde alan adının marka sahibi tarafından kullanılması esastır. Tescil edilmiş veya başvurusu yapılmış bir markanın, marka sahibi dışında veya izni olmadan üçüncü kişilerce alan adı yoluyla kullanılması bir marka ihlalidir.

Markanın Adwords Reklamlarda ve Başlıklarda (Meta Tag) Kullanılması

İnternet tarayıcılarının arama motorları aracılığıyla web sayfalarına yönlendirilebilmesi için arama motorlarının başlık tekniği denilen yöntemlerle yönlendirilmesi bilinen bir durumdur. Bu durumun en yaygın ve bilinen örneği google tarafından uygulanan google adwords veya SEO uyumlarıdır.

Bu bağlantılar sayesinde arama motorlarında sıklıkla aranan marka ve kişi adları arandıkça ilgili reklam kullanıcının karşısına çıkarılmaktadır. Bu tür tekniklerin kullanılması da markanın haksız kullanımı olduğu gibi markanın başlık tekniği (meta-tag) yoluyla haksız kullanımı ve adwords reklam yolu ile marka sahibi dışında veya izni olmadan üçüncü kişilerce alan adı yoluyla kullanılması bir marka ihlalidir.

Internet Üzerinden Yapılan Marka İhlallerinin Önlenmesi

Markanın, alan adı (domain) olarak kullanılması ve adwords reklamlarda ve başlıklarda (meta tag) kullanılması durumları yukarıda da açıklanan nedenlerle bir marka hakkı ihlali olması nedeniyle bu ve buna benzer ihlallerin önlenmesi ve marka sahibinin maddi ve manevi zararının giderilmesi hukuk sistemimizce mümkündür.

Alan Adının Niteliği ve Alan Adı Sistemi

Teknik olarak bir kere alınan dönemsel olarak yenilenen alan adları yapısı itibariyle dünyada bir adet bulunabilmektedir. Gerçek dünyada kullanılan isimlerin hatta istisnai durumlarda markaların dahi tekelleştirici ve kısıtlayıcı özelliği bulunmamasına karşın, alan adlarının tekelleştirici ve kısıtlayıcı özelliği bulunmaktadır. Belirli şartlar altında kullanılan alan adlarının tamamı veya belirli bir bölümü, mevcut marka, ticari isim ve gerçek veya tüzel kişilerin isimleri ile aynı veya benzer ise bir ihlalden bahsedilebilmek mümkündür.

Her alan adında mevcut harf karakterler, bir sayısal karakteri temsil etmektedir bu nedenle de Teknik bakımdan alan adlarının birbiri ile karışması veya birden fazla alan adının kaydedilebilmesi mümkün olmamaktadır.  Numaralandırılmış adresler olan bu sayılar yazıldığı zaman, bilgisayar sistemleri bunu otomatik olarak sayılara çevirir ve ilgili sayfaya bağlanır. Alan isminin yazılmasından sonra ekranın alt tarafında görülen rakamlar, gerçek adresi oluşturmaktadır.

Tescil Edilmemiş Markalarla Diğer Ticari İsimlerin Alan Adı (Domain) Olarak Kullanılması

Tescil edilmeyen bir markanın yani bir ticari unvan isimlerinin veya işletme adının alan adı yoluyla üçüncü kişiler tarafından kullanılması durumunda sadece eğer belirli şartlar mevcutsa Türk Ticaret Kanununda düzenlenmiş olan haksız rekabet hükümlerine göre bir koruma sağlanabilmektedir.

İsim ve soy isimleri aynı olan iki kimsenin kendi isimleriyle bir alan adı alarak web sayfası açmaları halinde ya da aynı marka ya da ticaret unvanına sahip iki tacir arasında alan adı kullanımı nedeniyle de bir ihtilaf çıkması mümkündür.

Öncelik ilkesi gereğince, herhangi bir alan adını ilk kaydettiren kimsenin bu ismi kullanmaya hak sahibi olduğunu ifade etmektedir. Öncelik ilkesinin ise hakkaniyete uygun bir şekilde uygulanabilmesi için önceliğe sahip olan hakkın aynı zamanda da hukuk tarafından daha korunan bir hak konumunda bulunması da gereklidir.

Ancak yine de öncelik ilkesinin terk edildiği durumlar mevcuttur. Özellikle bir üstün veya öncelikli hak söz konusu ise alan adına öncelik tanınması ilkesi yerine öncelikli veya üstün hak ilkesine göre hüküm tesis edilebilmektedir.

Alan Adlarının Yasal Korunması

Türk hukukunda ticaret unvanı gerekse marka hukuku, bir işareti önce tanıtan kişinin hakkını daha korunmaya değer bulmaktadır. Bununla beraber mevcut bir alan adının varlığı, marka tescili önünde bir engel doğurabilmektedir. Sınaî Mülkiyet Kanunundaki, marka tescilindeki nispi ret nedenlerini düzenleyen hüküm uyarınca da, tescil edilmek üzere başvurusu yapılmış bir markanın, başkasına ait kişi ismi, fotoğrafı, telif hakkı veya herhangi bir sınaî mülkiyet hakkını kapsaması halinde, hak sahibinin itirazı üzerine tescil başvurusu reddedilecektir. Bununla beraber yine bir alan adı haksız olarak bir başkası tarafından marka olarak tescil edilmiş bile olsa alan adı sahibi, SMK uyarınca bir hükümsüzlük davası açarak tescil edilmiş markanın hükümsüzlüğü isteyebilecektir.

Bu doğrultuda bir başkasının aldığı ve tanıttığı bir alan adının başkaları tarafından ticaret unvanı, işletme adı ya da marka olarak tescil edilmesi ve kullanılması hukuk düzenimizce mümkün olmamaktadır.